“Quero que me lembren polo personaxe de Morris”

Unha pequena operación nun ollo privou a Antonio Durán Moreiras, Morris (Vigo, 1959), da “experiencia irrepetible” de encarnar a Salvador Allende ante o Palacio de la Moneda no 50º aniversario do golpe de Estado de Pinochet. Integraba o elenco da monumental Shock, de Andrés Lima, pero este obseso da actuación non ten tempo para laiarse: vén de estrear en cines Honeymoon; axiña sairá a serie Beguinas de Antena 3; prepara outras dúas ficcións que non pode revelar; vai rodar un filme, Monstruo, cun personaxe co que se identifica; e tamén volverá aos escenarios con Lima. Entre tanto, Morris repasa a súa carreira, comenta os próximos proxectos e fala dos seus personaxes. E do gran personaxe, el mesmo.

Fai 65 anos en xullo, pero polo que vexo de xubilación nin falar.

Non. É a miña vida. Chegar cos anos abondos de cotización é difícil, pero os actores temos unha vantaxe, podemos seguir traballando. Temos esa seguridade engadida. Pero non o teño pensado, non sabería que facer.

Ten medo de ese momento de dicir “e agora, que fago”?

Sempre fun unha persoa con bastantes medos. Teño certos medos co futuro e cando empezo os traballos sempre penso que pode ser o último. Tamén os enfoco con moita forza por iso. Pero non, esa sensación xa levo moito tempo con ela. Faste un pouquiño máis preguizoso, iso si. Todo custa un pouco máis, hai que ser sinceros. Custa máis gravar, custa un pouco máis memorizar. Unha vez que estás dentro vas ben, pero o reloxo biolóxico ten unhas mostras inequívocas. Por outro lado, cos anos de profesión e, sobre todo, cos anos de vida, tes unha mirada máis pausada e desfrutas os traballos doutra maneira. E iso, no mundo da ficción, é moi bo.

Di que lle custa máis memorizar. En Shock 2 tiña un monólogo moi revirado de Carl Schmitt, impresionaba velo.

Antes de ensaiar xa o estiven memorizando durante meses, mecanizándoo. É unha maquinaria tan perfecta ese discurso que había que levalo totalmente dominado. Custou, é un gran texto de Mayorga. Non hai outra fórmula que o traballo, levantarte pola mañá, poñerte nunha mesa e pouco a pouco. Co tempo aprendín que os silencios son importantes, tamén as improvisacións. Agora, para poder xogar cun texto tes que dominalo. Como se es carpinteiro e se che dobra a punta, onde carallo martelas?

Que queda daquel Morris que andaba con Artello de aquí para alá?

Queda a mesma ilusión. Tes máis oficio, non te tiras tanto polo precipicio, ou si te tiras pero tes o paracaídas preparado. É inevitable, se na vida aprendes de erros, imaxina nunha carreira de actor. Aprendes a base de analizarte, o mesmo proceso que na vida. Recordo perfectamente o primeiro día que empecei e me parece incrible que pasaran tantos anos e como evolucionou todo. Non sei como será noutras profesións, pero en min a esixencia vai a máis, é imparable. É unha cousa que teño que frear. Porque me poño máis nervioso, me poño metas máis altas, cada vez dubido máis da miña capacidade para facer certos traballos. Supoño que sen esa dúbida non existiría esa catarse que xera en nós cando interpretamos.

Ten contado que nos 80 sufría moito á hora de afrontar os papeis. Agora xa o toma con máis calma?

Cando empecei tiña un concepto de min como actor de que para comunicar algo tiña que sufrir. Son un tipo de actor que crea desde máis o sufrimento que desde a felicidade. A felicidade téñoa cando xa estou no escenario, pero o proceso creativo é custoso. Pégome unha viaxe psicolóxica ao fondo dos infernos antes de traballar. No teatro, se teño función, ese día estou fodido. Póñome nervioso. Cando vin Saben aquell, a película sobre Eugenio, identifiqueime con esa sensación de angustia antes da actuación.

Sofre máis neses momentos ou co Celta?

Sufro con todo, son un sufridor nato. Son un perdedor. Que non, que me vai de puta madre na vida. Pero teño esa rara habilidade de meterme na boca do lobo. E co Celta non te imaxinas. Non o digo moito publicamente porque hai xente que se ri, que me mira raro. “Este tipo que fai películas e series se mete en Balaídos e ten que tapar os oídos”. Vou coa miña afillada, que ten 12 anos, e teño tal careto ás veces que me saca fotos co móbil. Xa llo teño prohibido, parecen tal cal dun espectáculo de Hamlet. Son de implicarme a tope sempre.

Este ano cúmprense 10 anos de A esmorga. Foi unha década moi positiva no profesional.

En canto o prestixio, son máis notorios os traballos que fago agora. Pero eu desde que empecei non parei. Vivín só disto durante 44 anos. Traballei moitísimo, pero caéronme A esmorga, Doentes e moitos traballos moi atractivos. Xa caeran, con Princesas, pero esta profesión vai cun pouco de retardo. Traballas, traballas, es descoñecido, e de repente sae unha cousa e todo o mundo se dá conta. Na vida hai un factor sorte importantísimo. Moitas veces por máis que te empeñes non chegan certas oportunidades e hai outras veces que, a base de traballo, se dá e estás no sitio adecuado, na hora adecuada e facendo a proba adecuada. A min pasoume con Fariña, foi un regalo. Levaba moitos anos de traballo, pero foi un regalo porque coñecía esa realidade e coincidía a miña idade coa idade de Charlín na historia.

Nos últimos anos parece que se lle dan máis papeis dramáticos.

Xa antes, a partir de Princesas (2005), levei unha dobre vida, en Galicia seguía facendo comedia, e no resto de España chamábanme para papeis moi fortes. Tócame sempre defender características moi ao limite, o meu físico é moi característico tamén. Cando gravaba a serie Luna, el misterio de Calenda, facía un papel terrorífico. Ao director, que tamén dirixía Aída, un día comenteille que me tiña que probar para algún papel. “¿Tú en comedia? ¡No me jodas!”. Eu nacín coa comedia e crieime toda a vida con ela, pero é inevitable, na medida que se coñecen os teus traballos, que a xente recorra a ti para sacar papeis adiante porque saben que os defendes ben.

Podería agora facer comedia ao estilo de Pratos combinados?

Si, encantaríame facer unha comedia que está por chegar, próxima a min, onde non tivese que impostar un personaxe e onde se dese unha situación estilo Woody Allen, con ese tipo de argumento onde poidas poñer moito da túa parte sen ter que construír un personaxe tan externo.

Escribirá as súas memorias?

Teño unha idea pero non me dou posto. Non serían unhas memorias exactamente. Nunca fixen monólogos; sería escribir a miña propia historia entre ficción e realidade. Serían as Memorias de un actor bajito, para podelo contar tamén no escenario. A miña vida é moi curiosa, teño moitísimas anécdotas e despois, por todo o que vivín, vin nacer moitas cousas e case morrer xa. Teño moito que dicir, pero sería esa mestura entre persoa e personaxe. Non sería pola necesidade de deixar algo escrito, senón por enfrontarme o meu propio personaxe.

Vén de debutar como produtor executivo do documental Aurora.

Fíxoo Area López, a sobriña da que era miña compañeira, que eu considero a miña sobriña tamén. Animeina a enviar as imaxes que tiña a Gaita Films. É un documental precioso e escollérono para o Festival de Málaga. É a primeira vez na miña vida que figuro como produtor executivo, é un posto máis sentimental que real, porque eu non teño nin idea, pero gustoume a experiencia.

Pasaron tamén 10 anos da morte da súa compañeira, Enma Pino, supoño que segue a tela presente.

Si, si, claro. Estou orgulloso, por exemplo, de que fixemos un documental con Area sobre a súa vida. E agora Ignacio [director de A esmorga] díxome que co décimo aniversario vaise poñer un día en cines. Teño ese orgullo de que esa película está dedicada a ela. De todos os traballos que fixen, creo que é o único que sería dedicable a ela pola súa forma de ser e polo tipo de película.

Ese filme parecía chamado a ser un punto de inflexión para o cinema galego. Logo chegaron O que arde, Matria, O Corno...

É unha explosión natural que non se debe a A esmorga, ten que ver coa apertura da cinematografía ás periferias. Tamén coincidiu con Fariña, que naquel momento foi das primeiras series nas que se meteu o acento para intentar reflectir máis autenticamente o momento e os personaxes.

O talento galego xa estaba aí.

A industria en Galicia é grande. A TVG foi un motor, facíanse catro series que se emitían cada semana, e con calidade. Ías a Madrid a gravar un episodio e comentaban: “Joder, los gallegos, las claváis a la primera”. Despois aquí empezou a baixar a produción da televisión autonómica e se cadra lle fixeron un favor ao cine, porque moita xente tivo que buscar a vida fóra. Hai grandes directores, grandes actores e grandes historias para contar aquí. Dáme pena a produción audiovisual que podería facer a TVG. Levantar unha película é moi custoso. Non só polos cartos, nas axudas cada vez se puntúa máis ter unha televisión o unha plataforma detrás. Entón as pelis medias están un pouco abandonadas, igual que a clase media en España.

Cal foi o seu papel máis difícil?

Milhomes. Tiña pánico porque foi un libro tan lido. Intentar ofrecer algo que non fose típico-tópico me daba medo. Tiña obsesións coas palabras de Blanco Amor, de non facer un personaxe afeminado, de darlle dignidade. Era o pánico que tiñamos todos ante unha novela de lectura obrigada.

Un traballo que se arrepentises de rexeitar?

Non tiven. Quizais cando Manquiña foi facer o casting de Airbag, eu tiña tanto traballo aquí e estaba tan acomodado que pasei de ir.

Por que personaxe lle gustaría que le lembrasen?

Sería unha mestura de Antón de Pratos combinados, de Milhomes e Charlín... Vouche dicir unha cousa: polo personaxe de Morris. Porque eu son Antonio Durán Moreiras, e creo que Morris é un personaxe. Que se queden con ese personaxe que pasou pola Terra chamado Morris.

Suscríbete para seguir leyendo